We hebben bij ons thuis nog een oude medische weegschaal staan die volgens mij van mijn vader was toen hij nog praktiserend dokter was. Een eeuwigheid geleden. Wat er precies op gewogen werd weet ik niet. Het is een mooi ding opgeborgen in een glazen kast op een basisplaat van marmer. Op deze weegschaal werden dingen met elkaar vergeleken. Ze moesten uiteindelijk hetzelfde wegen want anders klopten de verhoudingen niet. Als de weegschaal naar één kant uitsloeg moest er of iets toegevoegd worden of iets weggehaald. Of de andere kant moest gecorrigeerd worden want het wijzertje in het midden van de weegschaal hoorde precies in het midden van een reeks getallen te staan. Dan, zo vermoedde men, waren de dingen in evenwicht. En dat was het doel van de hele handeling. Dingen in evenwicht brengen. Ervoor zorgen dat er niet van een ding te veel was en van het andere te weinig. Dat zou tot resultaten kunnen leiden die niet wenselijk zijn.
Wij zijn één grote weegschaal
Hetzelfde gedachtegoed komen wij ook tegen bij het bestuderen van de menselijke fysiologie en de geneeskunst. Ons lichaam functioneert grotendeels alleen maar als processen evenwichtig verlopen. Kleine veranderingen hebben soms grote gevolgen. Bijna al onze organen zijn door de natuur erop ontworpen dat zij in staat zijn veranderingen in de buitenwereld op te vangen en voor een intern evenwicht met elkaar te zorgen. Hoe mooi is dat. We zijn in principe één grote weegschaal die continu aan het herwegen en herstellen is.
Tuinders in actie
Ook een tuinder kent dit en maakt er dagelijks gebruik van. De aarde waarin ons voedsel en de bloemen die ons emotioneel voeden verbouwd worden hoort in evenwicht te zijn. Een plant is een levend wezen en houdt van een gezond bordje met voldoende voedingsstoffen en water. De plant wordt ziek als het op is en er toch nog gegroeid moet worden. De tuinder zorgt ervoor dat er geen tekorten ontstaan, zet andere planten neer die de tekorten aanvullen of verrijkt de aarde met compost. Hij bewerkt de grond op een manier dat bodembeestjes hun gang kunnen gaan.
Water en vuur
Iedereen kent wel het symbool van yin en yang. Die cirkel met een zwarte en een witte helft en een stip in het midden van de andere kleur. De betekenis ervan is misschien in mindere mate algemene kennis. Wat het symbool in ieder geval uitstraalt en waardoor wij er een zekere affiniteit mee ervaren is het gelijkmatige, het in balans zijn van de kleuren. Inderdaad gaat het hier om het evenwicht tussen twee tegenovergestelde kwaliteiten, zwart en wit, donker en licht, passief en actief, rust en activiteit, feminien en masculien, maan en zon, onder en boven enz. De dag volgt op de nacht en als je het een niet kent kan je ook de waarde van het ander niet herkennen. Water en vuur. Ze kunnen allebei weldadig zijn maar eenmaal uit evenwicht kan die gewaarwording zomaar omslaan. Te veel vuur verbrandt alles wat er in de weg staat, leven verandert in een dode hoop as. Wat helpt is het water. Blussen. Het vuur uitdoven. Te veel vocht aan de andere kant kunnen we verdrijven door te stoken. Het water verandert dan in damp en slaat misschien op plekken neer die weer water nodig hebben. Yin en yang zijn van elkaar afhankelijk en kunnen in elkaar over gaan. Zoals nacht en dag, winter en zomer. En alles in zijn eigen tijd volgens een bepaald ritme.
Je kan niet aan groeiend gras trekken
Ook de 5 elementen hout, vuur, aarde, metaal en water zijn beelden voor een bepaald ritme in de natuur. Hier gaat het om een variabel evenwicht tussen 5 bewegingen die alle activiteiten in de natuur en in de mens bepalen. Kijk naar de seizoenen. Zonder dat wij er controle over hebben wisselen de seizoenen in een voorgegeven volgorde. Nooit is er rijke plantengroei zonder dat er voldoende tijd was voor een zaadje om te rusten, te kiemen en langzaam groter te worden. Aan het gras trekken voert het tempo van de groei van het sprietje niet op.
In de Chinese geneeskunde zijn veel klachten te verklaren doordat natuurlijke cycli verstoord zijn. Je hebt misschien aan je energie getrokken en te veel hooi op de vork genomen en geen geduld getoond. Of je bent niet vaak genoeg van de bank af gekomen met als gevolg dat je energie is vast komen te zitten. De kunst is om het lichaam met de juiste handelingen te ondersteunen om haar natuurlijke evenwicht te hervinden. Waar te veel energie is in de vorm van stagnaties, pijn en ziekmakende groei kan je of ervoor zorgen dat je de lichaamseigen energie stimuleert haar eigen ritme weer te ontdekken. Het zelfgenezend vermogen van ons lichaam is krachtig, maar heeft soms ondersteuning nodig.
Schatje, hoe gaat het met je?
Maar we zijn nog niet aan het einde van het verhaal aangekomen. Naast yin en yang en de 5 elementen is ons lichaam ook afhankelijk van een gezond evenwicht tussen onze 3 belangrijkste energiecentra, de drie schatten, San Bao. Zij representeren ons fysiek welzijn (de onderste dantian in het gebied onder de navel), emotionele gezondheid (de middelste dantian in de borst) en mentale activiteit en lenigheid (de bovenste dantian in het hoofd). Pas als deze centra op elkaar afgestemd zijn kunnen wij van gezondheid spreken. Ook zij zijn van elkaar afhankelijk en beïnvloeden elkaar.
De kunst leven te voeden
Voor je algehele gezondheid kan je zeker zelf iets doen. De oude Chinezen hebben ons veel kennis nagelaten hoe wij effectief en doeltreffend met onze gezondheid om kunnen gaan. Zij noemden al die wijsheid Yang Sheng, de kunst het leven te voeden. Daarmee bedoelden ze niet het kunstmatige krampachtige in stand houden van het leven met legio medische handelingen, maar de nadruk lag op preventie en vroeg herstel van het evenwicht. Het op tijd herkennen van energetische onregelmatigheden en vervolgens adequaat erop reageren. Door middel van voldoende beweging, goed eten volgens de seizoenen, mindfulness, de natuur in gaan, je gedrag en gedachten observeren en corrigeren, je emoties onderhouden en zo nodig afscheid nemen ervan, voldoende slaap, en door muziek en andere creatieve bezigheden te cultiveren.
Soms vraagt het veel van ons. Het is niet altijd gemakkelijk om voor de weg van Yang Sheng te kiezen. Want onze wereld staat bol van verleidingen die ons elke dag weer wijs willen maken dat wij maar beter kunnen consumeren wat ons de wereld om ons heen voorschotelt. Maar het is onze eigen keuze! Waag het en ga de betere optie aan. Een gezond lichaam, een gezonde geest en emoties die ons bewegen maar niet hinderen zijn het waard om geleefd te mogen worden.
Zhong Dao 